Warisan Budaya di Malaysia - Alat Muzik Tradisional

GEDOMBAK
Gedombak pula didapati di negara Thai yang dikenali sebagai rammana dan di Kampuchea sebagai titik skor. Gedombak di Alam Melayu diperbuat daripada kayu sementara di Timur Tengah gedombak diperbuat daripada selut atau logam.

SERUNAI
Serunai dikatakan berasal dari Timur Tengah (Palestin) dalam kurun ke-2 Masihi dan dari sana tersebar ke sebelah timur. Serunai dikenali dengan pelbagai nama, sunray di Parsi, zurna di Turki, mizmar di negeri Arab, gaita di Algeria dan Morocco, zuqra di Tripolis dan Tunisia dan syrnaya di Syria. Alat muzik yang serupa dengan serunai Melayu dikenali sebagai senayi dalam bahasa Sanskrit.

Yang qin
    Yangqin atau dikenal sebagai dulsimer merupakan sejenis alat muzik instrumen pukulan yang sentiasa dimainkan oleh rakyat China. Suaranya jelas lagi terang. Alat muzik tersebut boleh digunakan dalam permainan solo, paduan suara atau opera, ia menduduki tempat penting dalam permainan alat-alat muzik dan orkestra instrumen China.
    Menurut catatan buku sejarah, sebelum abad pertengahan, negara-negara Arab pada zaman silam iaitu Yasu dan Parsi di Timur Tengah mempopularkan sejenis alat muzik pukulan, iaitu Satailiqin. Pada zaman Dinasti Ming ( 1368 – 1644), seiring dengan perkembangan hubungan persahabatan yang kian akrab antara China dengan Asia Barat dan Asia Timur, alat muzik Satailiqin dipopularkan ke China dari Parsi melalui laluan laut. Pada masa permulaan, alat muzik itu hanya dimainkan oleh rakyat yang tinggal di kawasan Guangdong sahaja dan kemudian dipopularkan di pelbagai tempat lain di China. Kemudian diubahsuai oleh seniman kalangan rakyat China, Satailiqin itu menjadi alat muzik instrumen China dan namanya diubah sebagai Yangqin.

Gambang
   Gambang terdiri daripada bilah-bilah kayu yang disusun mengikut pic yang diatur diatas kotak kayu yang berfungsi sebagi Kotak Gema (resonator). Ada juga yang diperbuat daripada buluh dan kayu nibong yang dikatakan dapat menghasilkan suara atau bunyi yang lebih mantap. Ia mengandungi beberapa oktafyang dijadikan sebagai alat melodi.Menggunakan 2bilah alat pemukul khas bagi menghasilkan bunyi.

Warisan Budaya di Malaysia - Pakaian Tradisional

Kaum Melayu 

       Baju Melayu yang biasa di pakai di Malaysia dan negara serantau biasanya terbahagi kepada dua, iaitu baju Melayu potongan Teluk Belanga dan potongan Cekak Musang. Baju Melayu Teluk belanga biasanya lebih terkenal di selatan Malaysia sementara potongan Cekak Musang di kawasan tengah dan utara Malaysia. Potongan tersebut merujuk kepada cara jahitan pada leher baju tersebut, potongan Cekak Musang berbentuk seperti leher baju India hanya bahagian penutup atau rumah butangnya bertindan. Sementara potongan Teluk Belanga pula bahagian lehernya hanya di jahit secara sulaman. Terdapat berbagai bentuk sulaman yang dipadankan seperti Mata Lalat, Tulang Belut dan sebagainya.
       Baju Melayu dijahit dalam dua cara iaitu berpesak atau potongan moden atau dipanggil potongan Cina. Di mana lengan baju tersebut disambungkan kepada badan baju.Iaitu secara di sambung terus atau di jahitkan kebahagian lain yang dinamakan pesak dan kekek.
       Cara memakai baju juga terdapat perbezaan dimana bagi baju Melayu Teluk Belanga biasanya sampin dipakai diluar baju, manakala baju Melayu Cekak Musang baju di dalam sampin.

Pakaian Tradisional Kaum Melayu :

Kaum Cina

CHEONGSAM
    *Pakaian tradisional bagi kaum cina perempuan ialah cheongsam.
    *Cheongsam ialah baju panjang selesa dan anggun.
    *Lazimnya, cheongsam mempunyai leher yang tinggi, butang di bahagian bahu, bentuk yang   sendat di pinggang dan belahan di kiri dan kanan kain.
    * Pakaian ini selalunya diperbuat daripada kain sutera, satin dan jenis kain lembut.

SAMFOO
    * Samfoo adalah baju pendek yang biasanya dipadankan dengan seluar.
    * Pakaian ini sesuai digunakan oleh lelaki dan perempuan cina.
    * Lazimnya samfoo diperbuat daripada fabrik satin cina dan ditenun dengan motif-motif tertentu.

JUBAH LABUH
    * Jubah labuh dipakai oleh kaum lelaki cina.
    * Pakaian ini sesuai digunakan dalam majlis dan upacara tertentu.
    * Kebanyakan jubah labuh masih dihasilkan di China.

BAJU SHANGHAI
    * Baju Shanghai ialah baju pendek yang dipakai oleh golongan wanita.
    * Ianya dipadankan bersama skirt atau kain labuh.

Kaum India

SARI
    * Pakaian tradisional bagi wanita india ialah sari.
    * Sari diperbuat daripada jenis, corak dan warna kain yang pelbagai.
    * Pemakaian sari memerlukan sebidang kain berukuran 5 - 6 ela panjang dipadankan dengan kain dalam yang berwarna seakan-akan kain sari tersebut.
    * Untuk memakainya, kain sari ini akan dililit pada badan dengan bahagian hujungnya yang bersulam diletak di atas bahu kiri.
    * Semasa memakai sari, kain dalam dipakai di atas atau di bawah pusat bertujuan menyokong kain sari tersebut dari terlucut.

BAJU PUNJABI
    * Pakaian salwar kameez atau baju Punjabi yang terdiri daripada blaus panjang yang dipadankan dengan seluar panjang yang longgar, serta tudung kepala yang sesuai warnanya.

KURTA
    * Kurta pula adalah pakaian tradisional bagi kaum lelaki India di majlis rasmi.
    * Ia merupakan kemeja panjang yang sampai ke lutut dan lazimnya diperbuat daripada kain kapas atau linen.

Pejuang Budaya Bangsa 3

Ramli Ibrahim

Bidang Seni yang Diperjuangkan : 
Tarian Klasik India, terutama Bharatanatyam dan Odissi.

Pencapaian : 
1. Memilik sebuah kumpulan yang diberi nama Sutra Dance Theatre untuk melatih golongan muda dalam bidang tarian klasik India.
2. Membuat persembahan di serata dunia.
3. Dianugerahi Fullbright Distinguished Artist Award dalam tahun 1999.

Latar belakangnya : 
       Ramli Ibrahim penari yang diiktiraf, koreografer dan pengarah artistik Sutra Dance Theatre diiktiraf di peringkat kebangsaan sebagai ikon budaya dan satu kuasa yang dinamik dalam suasana seni, terbukti dengan pelbagai penghargaan yang diberikan mengenai beliau termasuk Anugerah Artist Cemerlang Fulbright 1999, Pencapaian Sepanjang Hayat ( BOH Cameronian) Anugerah 2003, ANGARAG Anugerah Pencapaian Sepanjang Hayat 2006 dari Guru Debraprasad Tarian Institut, Bhubaneswar (Orissa) dan yang paling baru-baru ini Anugerah Karyawan Seni bagi koreografer dari Kementerian Kebudayaan, Kesenian & Warisan. Dilatih dalam balet klasik, tarian moden dan tarian klasik India, Ramli prestasi yang meluas dengan Syarikat Tarian Sydney (1977 1982). Sekembali ke Malaysia, beliau menubuhkan Sutra Dance Theatre (1983), yang Malaysia ¡| s Perdana Menteri tarian syarikat.
       Ramli adalah semangat dan daya dinamik yang bebas dalam teater Malaysia dengan minda yang terbuka untuk lama dan baru. Beliau telah digambarkan sebagai penggerak dan penggoncang, menyapu mengenepikan daerahisme lazim dengan wawasan bersepadu seni. Ramli telah menetapkan piawaian kecemerlangan dalam membuat imej keseluruhan teater Malaysia dan telah memberi inspirasi dan ditanam seluruh generasi penari Malaysia selain daripada bekerjasama dengan seksyen yang mengagumkan rentas pembuat teater. Beliau telah menjadi satu nama isi rumah dalam meningkatkan status tarian klasik India di Malaysia yang ada hari ini.
       Sebagai seorang guru Bharata Natyam dan Odissi, beliau telah dipersiapkan beberapa penari terbaik Malaysia. Ramli belajar Bharata Natyam di bawah Padmashri Adyar K. Lakshman dan Odissi di bawah mendiang Guru Deba Prasad Das. Beliau rapat dikaitkan dengan Odissi, yang dia telah berjaya ditanam di dalam tanah tarian Malaysia. Penari sutra mempunyai rasa hormat dan sanjungan para pecinta tarian di India, dan telah menetapkan mercu tanda yang ketara silang budaya dan jambatan untuk kedua-dua negara. Bagi Ramli, teater adalah kenderaan yang menyeluruh sejagat untuk penglihatan kreatif: ia meluahkan hidup dalam kekayaan mitos dan ritual.

Pejuang Budaya Bangsa 2

Md. Aripin Said

Bidang Seni yang Diperjuangkan : Lagu Rakyat

Pencapaian :
1. Membuat persembahan lagu rakyat di dalam dan luar negara.
2. Merakamkan album lagu-lagu rakyat.
3. Mendapat anugerah Tokoh Budaya Pahang 1998.

Latar Belakangnya :
Dato’ Aripin Said dilahirkan pada 11 Disember 1948 di Kampung Batu Bor, Bera, Temerloh, Pahang Darul Makmur. Beliau mendapat pendidikan awalnya di Sekolah Kebangsaan Bohor dan Sekolah Kebangsaan Kuala Bera. Selepas itu, beliau bersekolah pula di Sekolah Menengah Abu Bakar di Temerloh. Beliau kemudiannya memasuki Maktab  Perguruan Kuantan.

  Selepas tamat kursus perguruan beliau ditugaskan mengajar di beberapa buah sekolah di Terengganu dan Pahang. Dalam tahun 1976/1977 beliau mengikuti Kursus Penulisan Kreatif di Universiti Sains Malaysia dan kemudiannya kembali bertugas sebagai guru di beberapa buah sekolah di Pahang sehingga dilantik sebagai Guru Besar di sebuah sekolah di Triang, Pahang.

  Pada tahun 1983-1986, beliau telah menyambung pelajarannya di Universiti Pertanian Malaysia (kini Universiti Putra Malaysia) dan mendapat Ijazah Sarjana Muda Pendidikan (B.Ed.) dalam disiplin Bahasa (Linguistik), Sastera dan Pendidikan. Selepas mendapat Ijazah pertamanya, beliau menyambung pelajarannya untuk mendapatkan Sarjana Sastera (M.A.) di Universiti Kebangsaan Malaysia dan Sarjana Pendidikan di Universiti Pertanian Malaysia (kini Universiti Putra Malaysia).

   Di samping beban tugas akademiknya beliau masih mampu bergiat cergas dalam sastera dan budaya. Beliau juga banyak membuat penyelidikan budaya tradisional di dalam dan luar negeri. Beliau juga tergolong dalam penulis prolifik yang banyak menghasilkan novel-novel dan antologi cerpen. Beliau telah menghasilkan lebih 20 buah novel, antologi cerpen, puisi dan cerita rakyat. Di antara hasil penulisan beliau ialah novel ‘Menungkah Gelombang’ (Pustaka Mastika 1989, KL), antologi  cerpen ‘Sebuah Warung di Tengah  Kota’ (Pustaka Mastika 1989, KL), antologi Cerita Rakyat ‘Awang Sabdu dan Tok Guru’, ‘Racik Raja Putera’, ‘Cerita Awang Miskin’, ‘Tukang Canai Batu Permata’ serta antologi puisi perseorangan beliau ‘Pemain Rebana’(Azam Publisher 1990, KL).

  Selain bidang penulisan kreatif beliau juga bergiat cergas dalam pertubuhan-pertubuhan serta Persatuan-persatuan penulis. Di antaranya ialah:
1. Lembaga Pengarah Muzium Negeri Pahang
2. Ahli Persatuan Linguistik Malaysia
3. Aktivis GAPENA
4. Ahli Persatuan Sarjana Melayu Malaysia
5. Ahli Persatuan Sejarah Malaysia Caw. Pahang
6. Lembaga Pengarah Pusat Seni Pahang
7. Jawatankuasa Hal Ehwal Kebudayaan UPM dll.

  Sebagai seorang penulis yang prolifik beliau pernah memenangi pelbagai pertandingan penulisan di dalam negeri anjuran beberapa badan seperti Dewan Bahasa dan Pustaka, Jabatan Perdana Menteri dan lain-lain. Dalam lapangan Sastera Rakyat, selain menulis cerita-cerita rakyat beliau juga satu-satunya penyanyi lagu-lagu rakyat yang banyak di undang membuat persembahan di dalam dan luar negeri. Lagu-lagu rakyat Pahang seperti ‘Indung-Indung dan Tebang Tebu’ merupakan antara lagu-lagu yang sering dinyanyikan beliau dalam persembahannya.

Pejuang Budaya Bangsa 1

Chief Master Siow Ho Phiew

Bidang Seni yang Diperjuangkan : Tarian Singa

Pencapaian :

1. Menjadi guru beberapa kumpulan terian singa.

2. Mendapat gelaran 'sifu' kerana minat yang mendalam dalam tarian singa.

3. Mendapat pengiktirafan Amazing Malaysia kerana memperjuangkan warisan seni.




Asal-usulnya : 
       Mata seorang budak Klang yang berusia 6 tahun menyalakan apabila dia melihat singa megah melompat dari tiang ke tiang, menari dan bergerak selari dengan dram terhantuk dan simbal bertempur. Beliau terkejut melihat singa luwes adalah sebenarnya dua penari tangkas bergerak sebagai satu.
       Keghairahan untuk tarian singa dinyalakan di dalam hatinya bahawa hari kejadian. Dan ia membakar terang hingga ke hari ini.
       Namanya ialah Siow Ho Phiew. Kini sebanyak 54, beliau memotong seorang tokoh yang hebat tidak berbeza dengan Cina Kung Fu master dengan kepala dicukur dan janggut kelabu panjang. Tetapi matanya baik hati, lemah lembut dan bijaksana dan apabila dia bercakap, dia bergema dengan merendah diri. Anda tidak akan meneka bahawa kepakaran ini lelaki dalam tarian singa dan membuat kepala singa garang dicari di seluruh dunia. Meminta sesiapa dalam perniagaan tarian singa jika mereka tahu Master Siow dan anda akan melihat rehat senyuman penuh hormat di muka mereka. Itulah apa yang saya lakukan semasa ke 8 yang Dunia Genting Tarian Kejohanan Lion di mana beliau mempengerusikan sebagai Ketua Hakim. Saya melihat senyuman itu, telah diarahkan untuk Master Siow dan menerima jemputan untuk melawat kilang di Kampung Subang yang saya lakukan beberapa minggu kemudian dengan anak-anak kapal saya.  


Pada Bengkel Lion King
       "Selamat datang ke bengkel saya," lelaki yang dikenali sebagai Lion King yang dipancarkan kami dari mana dia duduk, meletakkan bola mata ke dalam mata kepala singa soket dengan tangan lincah. "Saya akan bersama anda secepat saya selesai temuduga ini." Lelaki itu adalah benar-benar dalam permintaan. Dua wanita Australia telah memberi perhatian asyik karya beliau - satu mengetapkannya gambar Siow Sarjana dalam tindakan manakala yang lain sedang sibuk mengambil nota. Seorang gadis di awal 20-an yang memperkenalkan dirinya sebagai anak perempuan dan pentadbir kilang yang membantu dengan terjemahan itu sebagai Master Siow bercakap bahasa Inggeris yang sangat sedikit.
       Bengkel ini adalah sesak 1 blok penuh kepala singa di pelbagai peringkat penyiapan. Kira-kira 5 orang lain adalah lukisan sibuk, penyemburan bahan kimia dan membengkokkan struktur rotan kepala singa ke dalam bentuk. Kecuali seorang gadis 20-sesuatu yang cekap mematuhi bulu atas kepala singa, pekerja-pekerja yang lain adalah lelaki. Dia bertukar menjadi anak perempuan sulung Master Siow. Berpeluh manik di dahinya tanpa disedari seperti dia menumpukan perhatian pada tugas beliau. 
Membuat satu singa kepala adalah benar-benar tugas yang intensif buruh dan boleh mengambil masa 7 hingga 30 hari untuk disiapkan. Lalu bagaimana Master Siow, seorang petani masuk ke kepala singa membuat perniagaan?
       "Pada umur 18 tahun, saya akhirnya mendapat peluang untuk menyertai rombongan tarian singa. Dalam tempoh 5 tahun, saya menjadi penolong jurulatih dan saya menjadi Sarjana pada usia 24 tahun, "beliau bercerita. Pasukan Sarjana berkemahiran tinggi kemudian mengambil bahagian dalam 1983-84 kebangsaan pertandingan tarian singa dan memenangi 2 nd hadiah. 
       Pada mulanya, Master Siow hanya mengajar seni tarian singa secara separuh masa. Ia memerlukan banyak komitmen dan pengorbanan di pihaknya kerana dia bebas menawarkan perkhidmatan kepada mereka yang kebanyakannya tidak mampu untuk membayar lebih. "Ia adalah semangat untuk membina tarian singa masyarakat yang kukuh yang terus saya pergi ke pusat latihan 2-3 kali seminggu selepas hari yang panjang di tempat kerja di ladang," katanya. 






Langkah-langkah untuk Buat Ketua Lion :
1. Kepala singa telah dibuat dari kerangka asas aluminium dan rotan berkualiti tinggi
2. Seterusnya, rangka rotan dibalut dengan kain kasa yang kukuh dan kualiti kertas buluh tinggi
3. Ia kemudian berwarna dengan asas warna putih sebelum warna lain digunakan. Kertas berkilat juga digunakan untuk menghias.
4. Proses lakuer semburan dilakukan untuk membuat warna yang tahan air dan mencegah warna daripada pudar. Ia juga membuatkan kepala kelihatan berkilat.
5. Mata dan telinga melekat pada kepala, dikelilingi dengan bulu arnab yang teliti dipangkas. Poms pom dipasang pada hidung.
 

Pejuang Budaya Bangsa

Habibah Zikri

Bidang Seni yang Diperjuangkan : Tenunan Songket


Pencapaian :
1.  Anugerah Tokoh Kraf Negara 2007.
2. Menghasilkan kain songket berkualiti tinggi.
3. Berpengelaman lebih 30 tahun dalam industri songket.

Latar Belakangnya :

Hajah Habibah Zikri satu nama besar yang turut mewarnai indusri songket negara.  Lahir pada  5 Februari 1948 di Sungai Petani,  Kedah Darul Aman di tengah-tengah keluarga yang besar.  Anak ketiga daripada sembilan adik beradik yang terdiri daripada  dua orang lelaki dan tujuh orang perempuan ini amat meminati seni.

Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Convent Sungai Petani dan kemudian meneruskan pengajian dalam jurusan tekstil pada tahun 1971 di Kajian Seni Lukis dan Seni Reka, Institut Teknologi MARA, kini dikenali sebagai Universiti Teknologi MARA.  Di sinilah beliau mendalami bidang seni khususnya dalam bidang tekstil.   Selepas menamatkan pengajian pada tahun 1974, beliau ditawarkan bekerja di Kraftangan Malaysia sebagai pereka dan diberi tanggungjawab menghasilkan rekaan baru kraf tekstil tempatan.

Pucuk dicita ulam mendatang, ilmu yang diperolehi di menara gading diaplikasikan dalam bidang tugas yang telah diamanahkan.  Semasa di Kraftangan Malaysia beliau terus mendalami  bidang tenunan khususnya songket.  Sebagai pereka, beliau sering turun padang melihat dan berjumpa sendiri pengusaha-pengusaha songket.  Beliau mendalami ilmu tenunan dengan turut serta melakukan proses dan kerja-kerja menyongket dari awal sehingga akhir.  Di hatinya telah tersemat azam bahawa suatu hari nanti beliau akan menjadi pengusaha songket yang berjaya.  Rumah tangga yang dibina bersama Encik Shamsul Baharin Abdul Mutalib dikurniakan dengan tiga orang cahayamata. Minat dan cita-cita dikongsi bersama suami dan keluarga. 

Setelah sembilan tahun berkhidmat sebagai pereka, beliau meletakkan jawatan dan mengusahakan tenunan  songket dan cita-cita beliau mendapat sokongan daripada suami serta keluarga. Berbekalkan bakat serta kemahiran sebagai pereka, Puan Habibah memulakan kerjaya sebagai pengusaha songket.

Setelah lebih daripada 33 tahun menceburi bidang Tenunan songket, Puan Hajah Habibah telah meletakkan namanya sebagai penenun yang terkenal dan disegani di negara ini.  Hasil ciptaan kreatif beliau telah menyemarakkan semula industri songket negara.

Banyak kejayaan yang diraih  beliau sepanjang tempoh mengusahakan tenunan songket.  Pada tahun 1987 beliau menerima Anugerah - The Best Traditional Textile ASEAN di Jakarta.  Beliau turut menerima Anugerah Seni Tampak pada tahun 2002.

Bibah Songket merupakan mercu tanda kejayaan Puan Habibah. Seramai 50 orang penenun songket bernaung di bawahnya, membantu beliau menghasilkan songket yang yang halus, cantik dan berkualiti.

Songket rekaan beliau turut dijadikan sebagai setem pos kenang-kenangan sempena pelancaran Songket Seni Warisan Agong bersama-sama TV 3 dan Pos Malaysia pada tahun 2004.